Wat is ondervoeding?

Wanneer er sprake is van ondervoeding, verkeerd het lichaam in een ongezonde staat door een tekort aan de juiste voedingsstoffen. Dit is iets anders dan ondergewicht, hierbij is enkel het gewicht te laag, maar staat dit los van de staat van het lichaam. Echter behoort gewichtsverlies wel tot een van de symptomen van ondervoeding: ondergewicht kan ertoe leiden dat ondervoeding wordt veroorzaakt.

Ondervoeding komt helaas veel voor bij ouderen. In de thuiszorg en verpleeghuizen komt van 15 – 25% van de gevallen ondervoeding voor. (Bron: Zorg voor Beter)

Hoe ontstaat ondervoeding?

De oorzaken van ondervoeding bij ouderen kunnen erg uiteenlopend zijn. Het kan voortkomen uit lichamelijke en mentale klachten. Ook kunnen bijwerkingen van medicatie invloed hebben op de eetlust en kan dit vervolgens ondervoeding veroorzaken.

Het is van belang de symptomen van ondervoeding tijdig te herkennen, zodat er gewerkt kan worden naar de juiste oplossing. Het vinden van de oorzaak is de eerste stap naar herstel.

Symptomen ondervoeding herkennen

De verschijnselen van ondervoeding zijn variërend, het ene symptoom lijkt vrij onschuldig, terwijl het ander erg ingrijpend op de huidige staat van het lichaam en de lange termijn. (Bron: Benu)

• Ongewenst gewichtsverlies/vermindering van spiermassa

Wanneer kleding in korte tijd te wijd gaat zitten, of ingevallen wangen steeds beter zichtbaar zijn, is er vaak sprake van onbedoeld gewichtsverlies. Als er niet genoeg reserves in het lichaam zijn, wordt vet- en spierweefsel gebruikt. Dit is dus op te merken doordat vet en spieren worden afgebroken.

• Vermoeid en futloos voelen

We halen energie uit onze voeding. Door deze voedingsstoffen, hebben we de kracht om onze dagelijkse activiteiten te ondernemen. Vermoeid- en futloosheid zijn symptomen die op tekenen van ondervoeding kunnen wijzen.

• Verminderde conditie

Wanneer de conditie plots achteruit gaat, kan er ook sprake zijn van ondervoeding. Dit kan in verband staan met ongewenst gewichtsverlies en vermindering van spiermassa. Het gevolg hiervan is namelijk dat de conditie van het hele lichaam, en dus ook het uithoudingsvermogen achteruit gaat.

• Lage weerstand

Binnen het rijtje symptomen van ondervoeding behoort ook de lage weerstand. Oudere mensen worden snel gevat door een verkoudheid of griep wanneer er geen hoge weerstand is. Een lage weerstand ontstaat ook uit een tekort aan voedingsstoffen. Vaak is dit te wijden aan een onvoldoende gevarieerd voedingspatroon en onvoldoende beweging.

• Langzamere wondgenezing

Het lichaam herstelt zichzelf wanneer er een wondje ontstaat. Wel is het van belang dat het lichaam in staat is om dit te doen en deze basis bestaat uit een bron van de juiste voedingsstoffen. Is deze basis niet in orde, dan duurt wondgenezing langer dan gebruikelijk. Is er bij een kleine wond langer dan 72 uur nodig voordat deze geneest, dan is er sprake van een langzame wondgenezing. (Bron: Stuurgroep Ondervoeding)

• Verminderde zelfredzaamheid en kwaliteit van leven

Ook onze hersenen hebben de juiste voedingsstoffen nodig. De hersenen sturen het lichaam aan om handelingen te verrichten. Wanneer er een tekort aan voedingsstoffen optreedt in het lichaam, zullen ook de hersenen hier last van krijgen. Bij ouderen is dit te merken aan het moeilijk kunnen verrichten van handelingen die zij gebruikelijk zonder veel moeite konden doen. Denk hierbij aan handelingen waarbij de motoriek of oog-hand coördinatie belangrijk is. (Bron: Zorg voor Beter)

• Ondervoeding bij overgewicht

Wat misschien niet logisch klinkt, maar zeker een feit is, is dat ouderen met overgewicht ook te maken kunnen krijgen met ondervoeding. Het gevaar hiervan is dat het lang ongezien blijft. Veel symptomen zoals vermoeidheid, een lage weerstand of zelfredzaamheid komen ook in het rijtje klachten voor bij overgewicht zonder ondervoeding. (Bron: Groen Kennisnet)

Mogelijke gevolgen ondervoeding

De gevolgen van ondervoeding zijn ingrijpend op het welzijn van de persoon die ermee kampt. Op de korte termijn ervaart deze persoon lichamelijke ongemakken, zoals het koud hebben en haaruitval. Echter zijn dit niet de enige gevolgen. Op de langere termijn is het gevaarlijk wanneer te lang wordt doorgelopen met ondervoeding. Het risico om te vallen, door duizeligheid, wordt vergroot. Daarbij verkeert het lichaam in dusdanige staat dat botbreuken sneller worden veroorzaakt. Het is dus zeer van belang om ondervoeding te voorkomen en zo snel mogelijk te kunnen ingrijpen bij tekenen van ondervoeding.

Behandelen van ondervoeding

Bij het behandelen van ondervoeding is het erg belangrijk om bewust te zijn van de oorzaak. Dit vormt de basis voor het benaderen van de juiste behandeling. In de meeste gevallen is het van belang dat het huidige voedingspatroon goed in kaart wordt gebracht. Op basis van deze informatie is het inzichtelijk te maken waar er tekorten in voedingsstoffen optreden. Tevens is dit ook mogelijk ter preventie van ondervoeding. Door vroegtijdig een goed voedingsschema op te stellen, verklein je de kansen op ondervoeding aanzienlijk. Neem hierover contact op met uw huisarts voor een doorverwijzing naar een dietist of neem rechtstreeks contact op met een dietist. Zij kunnen de ouderen hierin zeer goed begeleiden.